Aktualności
Home \ Lwów \ Lwowska gwara

Lwowska gwara

Aabsztyfikant – adorator (niem. stiffen?)
ajnbruch – włamanie (niem. Einbruch)
akademus – akademik, dom studencki
aliwo – ale gdzie? (niem. wo – gdzie)
ancug – ubiór (niem. Anzug – garnitur)
aus – koniec (niem. Aus)

Bbaciar – łobuz
bałak – rozmowa, gadka
badyl – chwast
bajer – kłamstwo
bajgiel – obwarzanek lub bułka (sic!) (jid.)
bajrysz – lok
bajstruk – bękart
bajtlować – okłamywać
bajtoła – leń
bajura – błoto
balikać – mówić
balon – piłka gumowa
bałabuch – ciastko drożdżowe
bałagula – furman
bałakać – mówić
bałamkać się – chwiać się
bałwatuńcio – bałwan
bandzioch – duży brzuch
baniaczek – kapelusz, melonik
bańka – bombka choinkowa
barabola – ziemniak, kartofel
batiarnia – por. baciar
batiarówka – czapka batiara, cyklistówka lub pedałówka
bebechi – wnętrzności
belbas – grubas
bełtać – mącić, mieszać
beretka – beret
besztać – wymawiać komu
biedołach – biedak
binia – dziewczyna
bisowaty – narwany
blatować – załagodzić (ros.) ?
bongu – spirytus
brechnia – brednia
browar – piwo
brusowaty – nieokrzesany
buchacz – złodziej
buchnąć – ukraść
budny – zwykły
bulba – ziemniak
bulka – bańka mydlana, pęcherzyk powietrza
buńdziurzyć się – dąsać się
burmyło – nieokrzesaniec
buśko – bocian
być blat – milczeć (ros.) ?

Ccent – pieniądz
cepaka – cham
chabal – adorator
chabanina – mięso
chabazie – kwiaty, bukiet
chabaż – zielsko, chwasty
chablina – flaczaste mięso
chajder – cheder
chałupa – (w znaczeniu: mieszkanie, dom)
chamać, szamać – jeść
chapnąć – chwycić
charkać się – kłócić się
chatrak – konfident
chatranka – obława policyjna
chira – wódka
chirny – pijany
chirus – pijak
chirzyć – pić wódkę
chyćkać – kołysać
chyra – kołtun
ciuchrać – grać na instrumencie
ciumać – całować się
cwajer – dwója (ocena szkolna)
cwajkiepełe – mądry człowiek (jid. kiepełe – głowa)
cwancyger – moneta dwudziestohalerzowa
cwikier – okulary
cyferblat – twarz (niem Zifferblatt)
cymbergaj – gra szkolna
cymes – coś bardzo dobrego lub smacznego (jid.)
cyngiel – dwója (ocena szkolna)
czerepacha – mętny typ
czuchrać się – czochrać się
czuć – słyszeć

Ććmaga – wódka
ćmakać – mlaskać
ćmić – kłamać
ćmok – cham

Ddebra – wertepy (jid.?)
dętek – melonik
doobkoła – dookoła
drancie – stara odzież
dranciny – lichy, zły
drapak – zmywak do naczyń
drymbajło – stary grat
drypcia – stara kobieta
duć – dmuchać
durch, durś – na wylot
durszlak – cedzak
dziakować – dawać pieniądze
dziamdziać – jeść powoli
dziaukać – pyskować
dziunia – dziewczyna
Ffacka – uderzenie, zwłaszcza w nos
fafrać – bełkotać
fafulasty – podtuczony
fafuły – pełne policzki
falować – iść
famuła – rodzina
fana – chorągiew
farfocle – strzępy, drobiny
fasować – dostać coś, załatwić coś sobie
fecy – onuce, skarpety
fertig – gotowe (niem.)
fifak – człowiek sprytny
fisy – nogi (niem. Fuess)
folga – odwilż
forikować – atakować
forteklapa – fortepian
front – pierwsze miejsce
frygać – jeść
funiasty – nadęty
funio – zarozumialec
furdygarnia – więzienie
furkać – dmuchać
furt – wciąż
fyrniak – perkaty nos
Ggalanty – elegancki
garkotłuk – gosposia
gibirować się – należeć się
gielajza – kufel (niem.)
gieltować się – wynosić się ponad innych
glans – połysk
głuchman – głuchy
gnieciuch – ciasto drożdżowe
gnot – dziecko
gnypek – tępy nóż (niem.)
gongil – katar, wydzielina z nosa
graba – ręka
grajcar – pieniądz (aus.)
grajfnąć – ukraść (niem.)
gudz – węzeł sznurowadła
gufrować – marszczyć
gwer – karabin (niem. Gewehr – broń)

Hhaczyk – pogrzebacz
hadiuga – złośliwiec
hadra – kłótliwa baba
hajcer – palacz (pomocnik maszynisty)
hajcownia – parowóz
hajda – wynocha! won!
hajdać się – kołysać się
hajtać się – brać ślub
hajti – spacer (ukr.)
halaburda, hałaburda – awantura
halastra, hałastra – zbieranina
halba, halbka – kufel (niem.)
haltować – zatrzymać (niem. halt! – stój!)
halukać – krzyczeć na kogoś
Haman – brutal (hebr.)
handełes – handlarz (jid., pogardliwie)
handryczyć się – sprzeczać się, przekomarzać
hara – wódka
harap – pas
haratać się – bić się
harbuz – dynia
hardyga – stary dom
harmadla – szpilka do włosów
harmider – zgiełk
hawira – dom, mieszkanie
hebes – głupiec (jid.)
hebra – zbieranina
hepać – karcić
hołodryga – oberwaniec
horpyna – ogromna kobieta
hreczka – gryka, kasza gryczana (ukr.)
hrunio – gbur
hryć – głupiec
hrymać – mocno uderzać
hulać – chodzić, łazić
hurgotać – stukać
hyckać – skakać

Jjadaczka – gęba
jojkać, jojczyć – narzekać (ros.)
juchcić – kraść
juszka – rzadka zupa (staropol.)
Kkutia – pszenica z makiem i bakaliami (lit.)
kaban – wieprz
kacap – głupiec
kaczać się – toczyć się
kaczan – głąb kapusty (rum.)
kalamacja – zamieszanie
kalapitra – głowa
kałabania – kałuża
kałakunio – tępak
kałapućkać – mieszać
kaparzyć – źle robić
kapcan – człowiek do niczego
kapcylinder – kapelusz
kapeluch – kapelusz
karaba – kot
karmenadel – kotlet
katulać – toczyć coś okrągłego
kibelek – garnuszek (niem.)
kidać – rzucać
kiel – kapusta włoska (wł.)
kiepełe – głowa (jid.)
kikać – patrzeć
kimać – spać
kindrus – łobuziak, urwis (niem.)
kinol – nos
kireja – płaszcz
kirzyć – pić
kitka – kotek
klapać – trzepać
klempa – zła kobieta
kłapaczka – usta
kławaki – zęby
knajać – jechać, biec, łazić
kociuba – szufla, przyrząd do wygarniania węgla z pieca
kociurbaty – małego wzrostu
kocmołuch – brudas
kojdym – odważny (jid.)
kolegówna- koleżanka
kolędować – wydziwiać
kołotuszka – przyrząd do duszenia ziemniaków
kołtunić się – żenić się
kopystka, kopyść – drewniana łyżka
koromesło – nosidło na wodę (ukr.)
kostorbaty – o nierównej powierzchni
kostumacha – wielka kość
krawczyni – krawcowa
kręcić gitarę – fantazjować
krys – kapelusz lub inne nakrycie głowy (ros. [1] – dach)
krzyżbanty – krzyże
kucza – mały ciemny pokój
kuczki – żydowskie święto
kule – nogi
kumać – rozumieć
kustumachi – kości
kutać – zwijać
kwargiel – serek wiejski

Lleberka – wątróbka (niem.)
lichtarnia – latarnia
linewka – cienka linka
litosierdzie – miłosierdzie (cze.)
lola – dziewczyna
luftować – wietrzyć (niem.)
Łłaba – łapa
łabaty – niezgrabny
łabudać się – krzątać się
łachować się – wyśmiewać kogoś
łandyga – wysoka dziewczyna
łepeta, łepetyna – głowa
łukawy – chciwy
łyska – błyska
łyta – człowiek bogaty
Mmaćkać – babrać się
maćko – brzuch
magulać – bić
magulanka – bójka
makagigi – słodycze (pers.)
makitra – makutra (ukr.) lub głowa
makohon – makutra (ukr.)
makówka – głowa
małanka – młoda dziewczyna
małpiszon – małpa (także w przenośni)
mamcia – miła starsza pani
manele – drobiazgi (jid.)
mantel – płaszcz
mantyłepa – wstrętna małpa
masny – tłusty (cze.)
maścić – bić
mazak – twarz
mazepa – brzydka kobieta
mecyje – specjał (jid.)
megać – uciekać
mentykaptus – pomyleniec (łac.)
meszty – półbuty damskie, kapcie (ros.)
miglanc – spryciarz
mikrus – malec
miszkulancja – mieszanina
miszunk – bójka (niem.)
mogiłki – cmentarz
moniak – drobny pieniądz, moneta
mordownia – knajpa
motorowy – motorniczy
mudio – mruk
mulik – murarz
murga – cham
murmyło – ponurak
mykiecić – mylić
myszygine, myszigene – wariat (jid.)
mytka – szmata, plotkara (jid.)
Nna blank – bez płaszcza
na chal pal – w pośpiechu
na links – na gapę (niem. Links – lewo)
nachapać – nagromadzić
nadać się – przydać się
najsampierw – najsamprzód
nakaslik, nakastlik – szafka nocna (niem.)
naobkoło – na około
niezdały – do niczego
niuńka – bezradny
nykać – szukać

Ooberchabka – łapówka
odfastrygować się – odczepić się
odknajać się – odczepić się
oględnoć – obejrzeć

Ppacałycha – zabawa
pacan – głupiec (ros.)
pachniarz – nos
pacię – prosiak
paciuk – świnia
packa – uderzenie
pała – głowa
pampuch – pączek
panowla! – zawołanie na kolegów, odpowiednik panowie!
papendekiel – tektura
parkan – kołnierzyk
paszcza – usta
paszczękować – dużo mówić
pedały – nogi
pełechaty – długowłosy
pełechy – długie włosy
perekicki – wywracanie koziołka (ukr.)
perekińczyk – zmiana warty (ros.)
perepałki – utarczki (ros.)
pieszki – pieszo
pikuleta – buty
pinda – niedorosła dziewczyna (hebr.)
pipczyć – naciskać
pitolko – mało poważny
pluskwa – zwada
pod chajrem – pod słowem honoru
podfruwajka – podlotek
podlizajło – lizus
pokiwany – oszukany
poligutko – powolutku
polikier – policjant
pomieszkanie – mieszkanie
potyrajko – ten, którego się poniewiera
potyrcze – pamietło
prażyć – gotować
proch – kurz
prynuka – zachęta
przerastały – przerośnięty
przyjaciółka – agrafka
przyklajstrować – przylepić
przylipka – kromka chleba
przyszpilić – przypiąć
putnia – wiadro
pyćkać – źle pracować
pyłychi – włosy
pypka – smoczek

Rraderka – gumka do wycierania (od nazwy firmy)
ragóżka – wycieraczka
rajdać – długo rozmawiać
rańsze – wcześniej
rapaty – szorstki
rączka – pióro (ros. [2] – pióro
recht – racja (niem.)
rejwach – rozgardiasz
rikcug – odwrót (niem.)
rozduć – rozdmuchać
rukzak – plecak
rura – piekarnik
rychać – kaszleć
rychtować – przygotować (niem. Richtung – porządek, ułożenie, kierunek)
ryćkać – kopać
ryło – twarz
rymunda – zła kobieta
rynka – garnek
rynwa – rynna
rypać się – tłuc się

Ssałamacha – mieszanina
serdeczny – potężny
setny – duży
sicz – sitwa, grupa
sinka – niebieska farba
skałka – drobne drewienko, drzazga
skikać – skakać (ukr.)
skiła – pies
skisły – skwaśniały
słychać – czuć zapachy
smarowóz – brudas
smytrać – kraść
sobaczyć – wyzywać
specyfinder – spryciarz
spuchlak – grubas
stopka – bezpiecznik
strachoput – wystraszony
studzinina – galareta z nóżek
sumer – chleb
syromudry – przemądrzały (ukr.)
szac – piękny (jid.)
szałaputa – bezmyślny
szantrapa – niechlujna kobieta
szapoklak – kapelusz (fr.)
szczeznąć – zgubić się
szczypka – drewno na rozpałki
szepetlawy – sepleniący
szkira – dziewczyna
szkut – malec
szkwarki – skwarki
szlaban – ława do spania
szmondzia – niechlujna kobieta
szmulać – chodzić
szmulać – chodzić, łazić
sznadaławy – zabiedzony
szóstak – 10 groszy
szpacirgang – spacer
szpanegla – pinezki
szpanegli – pinezki
szpanować – naciągać
szparować – oszczędzać (niem. sparen)
szperka – słonina
szpilać – grać (niem. spielen)
szponder – boczek
szportać – grzebać
szprechać – mówić (niem.)
szpurnąć – rzucić
szpurt – szybki bieg
szragi, szaragi – wieszak
szrajbować – pisać (niem. schreiben)
sztajfować – krochmalić
sztajgować – biegać (niem. Steigen)
sztajgować – iść szybko (niem.)
sztajuwany – krochmalony
sztangil, sztangiel – rodzaj ciasta, zakąski
sztaniety – spodnie (ukr.)
sztany – spodnie (ros.)
sztraflik – pasek, rzemień
szturkać – trącać
szturpak – niedorozwinięty
sztyblet, sztybulet – półbut na gumkę
sztylać – kuleć
sztymować – zgadzać się
szuber – zasuwa do komina
szwarc – pasta do butów
szwendać się – chodzić tu i tam
szwicować – ciężko pracować
szwimki – kąpielówki (niem. schwimmen)
szwydryga – szewc
szypytlawy – sepleniący

Śścierka – ladacznica
śledź – krawat
ślipundyr – niespostrzegawczy
śloza – łezka
śmierdziuch – smarkacz
świcić – bić
świrk, świrek – chory umysłowo
świrkować – wariować

Ttakoj – jednak (ukr.)
tałapać się – pluskać się
tamowaty – małomówny
tarabanić się – iść ciężko
tarko – tarka
taskać – nieść
tatko – tato
telepać się – trząść się
tłuk – służąca
tłumić się – tłuc się
troczek – tasiemka
trymbulka – szczypiorek
trymudka – komoda
trymutka – szafa trzydrzwiowa z lustrem
tryndać się – przenosić się
tryngeld – napiwek (niem. trinken – pić i geld – pieniądze))
tumanić – okłamywać
turbować się – martwić się
turgać, targać – dźwigać
tycować – żartować
tyrpać – potrząsać

U
uncy – onuce

Wwacha – warta
wander – wędrówka
wańtuch – brzuch
waserwaga – poziomnica (niem.)
waserycia – woda
wazonek – doniczka
wciągle – wciąż, ciągle
wcinać – jeść
wensa – wąsy
wereta – płótno
winkiel, winkil – narożnik, róg
wprzódy – naprzód
wszystka – zaszewka
wtrajać – jeść dużo
wtryniać komu co – zmuszać kogoś do przyjęcia czegoś
wyginiasty – zgrabny
wyrywać – uciekać

Zza drągiem – za rogatką, szlabanem
za frajer – za darmo
za pod kolki – pod rękę
za pod paszki – pod pachę
zabezdurno – za darmo (ros.)
zabudźko – zapominalski
zachamanić – ukraść
zadekować – skryć się
zagudzać – zaplątać
zahałom – razem (ukr.)
zahumenie – przedmieście
zaiwaniać – kraść
zakim – za nim
zakryszka – włoszczyzna
zalewajko – kłamczuch
zamalować – uderzyć
zaprażka – zasmażka
zapychać – iść, jechać
zarękawek – mufka
zaszpilić – zapiąć
zaszportnąć – potknąć
zawałoka – przybłęda
zawdy – zawsze (staropol.)
zaziapać – zarzucić urok
zdybać kogo znaleźć
zdybać się – spotkać się
zelepuchy – niedojrzałe owoce
zerkało – lustro (ukr.)
zicher – na pewno (niem.)
ziorać – patrzeć
zirkowaty – zezowaty
znać – widzieć
zolić – bić
zwurdzić się – skwaśnieć

Na podstawie:
Zofia Kurzowa “”Polszczyzna Lwów|Lwowa i Kresy Wschodnie|Kresów Południowo-Wschodnich do 1939 roku””
Ryszard Ruszel “”Wesoła gwara lwowska””